Waarom de ontslagboete geschrapt wordt, zonder te weten wat komt

De boete op economisch ontslag, die nu nog geldt voor bedrijven die loonkostencompensatie krijgen, wordt in de tweede fase van de steun waarschijnlijk geschrapt. “Soms moet je afscheid nemen van mensen. Het zijn geen sociale werkplaatsen.”

Nederland staat aan de vooravond van een grootscheepse verandering in het economische steunpakket dat bedrijven en werknemers door de crisis moet slepen. Aanvankelijk was de strategie van het kabinet om met een gigantisch steunpakket te zorgen dat bedrijven een korte periode met veel minder of zelfs geen omzet konden overleven, zonder mensen te hoeven ontslaan.

De regering hoopte dat zo bijna iedereen zijn baan kon houden. Dat plan blijkt inmiddels onhaalbaar: de crisis is veel dieper en duurt langer dan verwacht. Nu wordt het beleid omgegooid, terwijl niet duidelijk is wat daar het gevolg van is.

2 miljoen Nederlanders afhankelijk van overheidssteun

Op dit moment ontvangen 2,1 miljoen Nederlanders coronasteun van de overheid. Het gaat om 340.000 zzp’ers en het personeel van 121.000 bedrijven. De overheid betaalt met de regeling Tijdelijke Noodmaatregel Overbrugging Werkgelegenheid (NOW) mee aan het loon van 1,8 miljoen mensen.

Bedrijven die gebruik maken van NOW, mogen geen mensen ontslaan om bedrijfseconomische redenen. Dat is de voornaamste voorwaarde voor het steunpakket dat geldt voor maart, april en mei.

Nieuw pakket: personeel ontslaan mag

In het nieuwe pakket, dat geldt voor juni, juli en augustus, is ontslag om bedrijfseconomische redenen wel toegestaan. Volgens minister Wouter Koolmees van Sociale Zaken en Werkgelegenheid hebben bedrijven namelijk ruimte nodig om te herstructureren.

Logisch, volgens een arbeidsrecht advocaat. “Je moet je op een gegeven moment afvragen of je mensen aan het werk moet houden, terwijl er eigenlijk geen werk meer is. “Als een bedrijf wil blijven bestaan, moet je soms afscheid nemen van mensen. Het zijn geen sociale werkplaatsen.”

Redenen voor beleidswijziging

Het lijkt erop dat signalen van bedrijven in nood de doorslag gaven voor de beleidswijziging. Volgens woordvoerder Margreet van Beem van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid is er wekelijks overleg met werkgevers en werknemersorganisaties. Het ministerie hoort dat ondernemers vanwege de boete op bedrijfseconomisch ontslag geen NOW aanvragen en hun bedrijf moeten opgeven.

Van Beem: “Het doel van de regeling, werkbehoud, blijft vooropstaan. Maar juist om werkgelegenheid te behouden is het soms nodig dat bedrijven mensen kunnen ontslaan. Soms kunnen ondernemers alleen zo gezond de crisis overleven.”

Geen doorrekening

Maar het nieuwe steunpakket is niet doorgerekend. Het ministerie weet niet wat het gevolg zal zijn van het schrappen van de ontslagboete. Daar is in ieder geval geen onderzoek naar gedaan, zegt de woordvoerder.

Werkloosheid gaat hard stijgen

Wanneer er ontslaggolven plaats vinden is nog de vraag. Cijfers over ontslag en werkloosheid lopen altijd achter op de realiteit. De cijfers die we al kennen beloven weinig goeds. De economie van de eurozone kromp met 4 procent, terwijl een daling van 12 procent verwacht wordt.

En de Nederlandse economie is nu ook officieel gekrompen: met 1,7 procent in de eerste drie maanden van het jaar. Een snel economisch herstel zit er niet in volgens de rekenmeesters. En dus zal de werkloosheid hard stijgen.

Faillissementen en ww-uitkeringen stijgen vertraagd

In april, de eerste volle maand waarin de coronamaatregelen van kracht waren, is het aantal faillissementen licht gestegen. Maar tussen het aanvragen en het uitspreken van een faillissement zit tijd, dus pas op z’n vroegst in mei kunnen we zien of er in april bedrijven over de kop zijn gegaan. Het UWV signaleerde onlangs dat het aantal WW – uitkeringen ongekend hard oploopt.

De vertraging die we in economische cijfers zien, werkt ook door in ontslagen. “Als je een ontslagaanvraag doet, ben je niet morgen van iemand af. Je moet procedures doorlopen en er is nog tenminste één maand opzegtermijn. Vervolgens moet je nog een transitievergoeding betalen aan de mensen die op straat komen te staan.”

Voor die twee maanden dat je bezig bent kan je straks nog NOW krijgen als werkgever, vertelt ze. Maar die transitievergoeding moet je zelf ophoesten. “En dat kan flink oplopen.”

‘Verkapte werkloosheid’

De 1,8 miljoen mensen die nu in de NOW zitten ontvangen hun normale loon, hun werkgever krijgt hiervoor een vergoeding tot 90 procent van de overheid. In normale omstandigheden zouden binnen die groep veel ontslagen vallen. Je zou kunnen spreken van ‘verkapte coronawerkloosheid’.

Het gemiddelde omzetverlies van bedrijven in de NOW is 60 tot 70 procent, en dat is vrij dramatisch. “Hiermee wordt wel een ontslaggolf geriskeerd, gezien de bij het UWV opgegeven omzetverliezen”.

De bijna 2 miljoen werknemers zullen niet allemaal in aanmerking komen voor ontslag, maar de kans is klein dat ze allemaal hun baan houden.

Reorganiseren is ontontkoombaar

“De NOW was ingericht als reddingsboei, zodat we daarna meteen door konden”, zegt Hans Biesheuvel van werkgeversorganisatie Ondernemend Nederland (ONL). “Maar de crisis duurt veel langer, en als de bedrijvigheid weer op gang komt is dat stapje voor stapje.”

Volgens Biesheuvel ontkomt Nederland er niet aan: er moet gereorganiseerd worden. “Sommige sectoren kunnen vliegend uit de startblokken en herstellen de schade, bij anderen moeten we accepteren dat er ontslagen gaan vallen. We willen ook gezonde bedrijven, die als de economie weer aantrekt levensvatbaar zijn.”

Liever met 25 man doorwerken, dan met 50 failliet

Een voorbeeld: als een kroegbaas met 100 tafeltjes en 10 man personeel weet dat hij de komende tijd maar 25 procent van de tafels mag gebruiken, dan is het niet logisch om tien man personeel aan te houden.

“Als de keuze is tussen omvallen met 50 man personeel, of doorwerken met de helft ervan, dan is de keuze snel gemaakt”, zegt Meijers. “Mensen laten zitten als er geen werk is, is niet de oplossing.”

Veel zal ook afhangen van de andere maatregelen die in de tweede fase van het steunpakket worden meegenomen. Het ministerie wil daar nog weinig over kwijt. De hoop is dat er komende week meer duidelijk wordt. Dat had deze week al moeten gebeuren, maar de bom van het schrappen van de ontslagboete sloeg zo hard in bij werkgevers- en werknemerskringen, dat er nog flink gediscussieerd wordt in Den Haag.

Bron:RTLZ