Hoger minimumloon!

De FNV wil het minimumloon flink verhogen.

Vakbond FNV start een campagne voor een minimumloon van 14 euro per uur. Geen slecht plan, zeggen economen.
 

 
Het Nederlandse minimumloon behoort tot de hoogste van de wereld, maar vakbond FNV vindt het nog lang niet hoog genoeg. Daarom is de vakbond een campagne begonnen voor een minimumloon van 14 euro per uur, fors hoger dan de huidige 9,82 euro.

De campagne begon zondagmiddag in Rotterdam-Zuid: bewoners trokken vanuit de Afrikaanderwijk, een van de armste wijken van het land, in een mars naar de nabijgelegen Kop van Zuid, met uitzicht op de bouwplaats waar het naar verwachting duurste appartement van Nederland zal worden gebouwd. Dat moet 15 à 20 miljoen euro gaan kosten. „Een symbolische plek”, zegt FNV’er Luisa Moreno Ruiz, die de actie organiseert. „Als de ongelijkheid ergens zichtbaar wordt, is het hier.”

De vergelijking met andere landen is niet relevant, vindt Moreno Ruiz. „De ongelijkheid binnen Nederland is enorm. Die willen we aanpakken. Mensen die rond het minimumloon verdienen, blijven achter bij de economische groei, terwijl de winsten van bedrijven alleen maar groeien.” Zo’n half miljoen Nederlanders, ruim 6 procent van de werknemers, verdient het minimumloon.
 

Gevolgen ‘dramatisch’

De FNV-actie sluit aan bij de maatschappelijke onvrede over de welvaartsverdeling in Nederland. Werknemers hebben tussen 2007 en 2017 amper geprofiteerd van de economische groei, constateerde het Centraal Bureau voor de Statistiek onlangs. En lage inkomens zullen het minst profiteren van de verwachte koopkrachtstijging, meldde het Centraal Planbureau vorige maand.

Ook vindt de FNV het oneerlijk dat het minimumloon de afgelopen decennia steeds verder achterbleef bij de gemiddelde lonen. Sinds begin jaren tachtig stijgt het minimumloon alléén mee met de gemiddelde loonstijging in cao’s. De werkelijke lonen stijgen sneller, want salarissen gaan bijvoorbeeld ook omhoog door promoties en baanwisselingen. Ook is het minimumloon meermaals bevroren, zonder inhaalslag achteraf.

Niet alleen het minimumloon stijgt hierdoor langzamer, ook de AOW- en bijstandsuitkering blijven achter omdat die zijn gekoppeld aan het minimumloon.

Maar is een hoger minimumloon ook haalbaar?

Nee, zeggen werkgevers. Het FNV-plan zal „dramatisch” uitpakken voor de werkgelegenheid en koopkracht, volgens de werkgeverskoepels VNO-NCW en MKB-Nederland. Werknemers worden te duur, waardoor banen verdwijnen of geautomatiseerd worden.

Economen zijn milder. „Je kunt niet direct zeggen dat dit een slecht idee is”, zegt Harry Garretsen, hoogleraar economie aan de Rijksuniversiteit Groningen. „Er zijn goede argumenten voor en tegen te bedenken.”

Dertig jaar geleden zou iedere econoom gezegd hebben dat dit onverstandig is. Zodra je het minimumloon verhoogt, gaan er banen verloren, was de theorie. Stel dat een baas zijn werknemer 10 euro per uur waard vindt, maar hij moet diegene tóch 14 euro per uur betalen, dan zal die hem ontslaan, was de redenering.

Met de hoogste looneis in dertig jaar zette de FNV stevig in voor de cao-onderhandelingen in 2019. Werkgevers hielden grote twijfels.
„Totdat er in de jaren negentig baanbrekend onderzoek kwam van, onder anderen, de onlangs overleden topeconoom Alan Krueger”, zegt Garretsen. „Die vergeleek een Amerikaanse staat waar het minimumloon werd verhoogd met een staat waar dat niet gebeurde. Hij vond geen negatief effect op de werkgelegenheid.”

Er verschenen meer studies, in de VS, het Verenigd Koninkrijk en in Duitsland, dat in 2015 een minimumloon invoerde. Sommige onderzoeken laten banenverlies zien, maar vaak ontdekken de wetenschappers dat de aanpassing geen of amper effect heeft. Sindsdien verschillen economen sterk van mening over de duiding van die onderzoeken.
 

Verhit debat

Een van de redenen dat het banenverlies in de praktijk blijkt mee te vallen, zegt Garretsen, is dat werknemers meer motivatie krijgen als hun beloning hoger wordt. „Mensen zijn meer bereid zich voor hun baas in te zetten en worden productiever.” Garretsen verwacht geen grote gevolgen op de werkgelegenheid als het FNV-plan wordt doorgevoerd.

Emeritus hoogleraar economie Alfred Kleinknecht noemt het voorstel zelfs „positief”. „Waarom zouden mensen met lage inkomens niet wat meer mogen verdienen, als dat voor de werkgelegenheid niet uitmaakt?” Bovendien geven mensen met lage inkomens hun geld relatief snel uit. „Dat gaat weer de economie in en kan werkgelegenheid opleveren.”

Maar Bas Jacobs, hoogleraar economie aan de Erasmus Universiteit Rotterdam, verwacht dat er in Nederland wél banen verloren zullen gaan voor lage inkomens. De situatie is hier anders dan in Duitsland, zegt hij, waar het minimumloon nieuw was. „Daar kon het nog helpen om onderbetaling te voorkomen. Maar als je het blijft verhogen, komt er een keer een omslagpunt. Dan worden mensen te duur en gaan er alsnog banen verloren.”

In de Verenigde Staten is een verhit debat gaande over de hoogte van het minimumloon, dat op nationaal niveau al tien jaar stilstaat op 7,25 dollar (6,40 euro) per uur. De progressieve beweging ‘Fight for $15’ heeft al voor elkaar gekregen dat zes Amerikaanse staten hun minimumloon gaan verhogen naar 15 dollar (13,30 euro) per uur.

Politiek Den Haag was tot nu toe stil over dit onderwerp. De SP en 50Plus hebben weleens een verhoging bepleit, maar kregen amper weerklank in de Tweede Kamer. „Daar willen wij nu verandering in brengen”, zegt FNV’er Moreno Ruiz. „In Rotterdam klonk het startschot, maar steeds meer mensen in het land zullen van de politiek gaan eisen dat het geld beter verdeeld wordt.” De vakbond hoopt dat dit onderwerp in 2021, het jaar van de geplande Tweede Kamerverkiezingen, op de politieke agenda staat.
Moreno Ruiz: „We hebben het hier over miljoenen potentiële stemmers. Politici zouden naar hen moeten luisteren.”
 

Bron:NRC